Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił swoje poważne zastrzeżenia do nowych przepisów poszerzających uprawnienia Urzędów Skarbowych. Mają one wejść w życie od 1 lipca.
W myśl nowych zapisów fiskus zyska uprawnienia do pozyskiwania danych na temat rachunku bankowego osoby fizycznej, która nie posiada statusu podejrzanego a wobec której toczy się co najwyżej postępowanie przygotowawcze bądź wyjaśniające w sprawie karnej. Taka możliwość zaniepokoiła rzecznika praw obywatelskich, w związku z czyn wystosował on w tej sprawie pismo do pełniącego obowiązki ministra finansów premiera Mateusza Morawieckiego domagając się obszernych i szczegółowych wyjaśnień w tej sprawie.
Istota zmian
Istotę proponowanych zmian starała się wytłumaczyć między innymi Małgorzata Sękul, menedżer z firmy EY Doradztwo Podatkowe. Podkreśliła ona, ze do tej pory zgodnie z przepisami zarówno szef Krajowej Administracji Skarbowej jak i naczelnik Urzędu Celno – Skarbowego są uprawnieni do pozyskiwania danych z rachunku bankowego ale tylko w takim zakresie, w jakim toczy się postępowanie wobec osoby prawnej bądź jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. Przepis nie obejmował dotychczas swoim zakresem osób fizycznych. Dostęp ten do danych osób fizycznych nie jest jednak wyłączony w przypadku kiedy organ podatkowy prowadzi wobec takiej osoby postępowanie.
Nowelizacja art. 48 ust. 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, jaka ma wejść w życie z dniem 1 lipca miałaby umożliwić taki dostęp do danych osób fizycznych także na etapie przygotowawczym postępowania lub podczas czynności wyjaśniających. Dodatkowo uprawnionymi do ich pozyskania będą nie, tak jak dotychczas, tylko szef Krajowej Administracji Skarbowej oraz naczelnik Urzędu Celno – Skarbowego ale też Naszelnik Skarbówki. Dane będą także mogły dotyczyć pełnomocników danego konta bankowego.
Niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich
Przepisy, które wzbudziły niepokój rzecznika wprowadzone mają zostać do ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej poprzez nowelizację zawartą w tzw. polskim ładzie, opublikowanym w Dz.U. z 2021 r. poz. 2105 ze zmianami.
Rzecznik Praw Obywatelskich w związku z nowymi propozycjami przepisów ma zasadne obawy o to, że poszerzają one nie tylko kompetencje organów fiskalnych ale w dużej mierze stanowią głęboką i wątpliwie uzasadnioną ingerencję w sferę prywatności obywateli. Rzecznik stanowczo podkreśla nadrzędność fundamentalnego prawa do ochrony prywatności do czasu, aż podjęte zostanie w sprawie związanej z daną osobą postępowania. Wcześniej priorytetowa nie jest ochrona przez urząd prawa karnego skarbowego ani interes i finansowy porządek Skarbu Państwa a prawo do prywatności danej osoby.
W wystosowanym do premiera piśmie rzecznik podkreślił też, że w trakcie wprowadzania zmian nie dopełniono zasad techniki legislacyjnej określonych rozporządzeniem premiera z 20 czerwca 2002 r. Przepisy te nie zostały bowiem omówione oraz nie wskazano ich ratio legis, tj sensu ustawy, co powinno mieć miejsce na etapie przekazania projektu do uzgodnienia.